KİBİR APTALLARIN AHLAKSIZLIĞIDIR…
Adı Diocletianus’tu…
Bir kölenin oğlu olarak dünyaya gelmişti.
Eğitimsizdi…
Babası ile beraber özgürlüğüne kavuşunca orduda gönüllü asker oldu.
Özellikle Pers Savaşları esnasında öne çıktı ve sayısız başarı kazandı.
İmparator yaptılar onu, Roma imparatoru.
Onun yönetiminde Roma imparatorluğu büyük bir ekonomik kriz içine girmişti.
Çünkü çok büyük ve pahalı projeler, artan savunma giderleri hazineyi zora sokmuştu.
Halkın satın alma gücü zayıflamış, yoksulluk, sefalet, karaborsa artmıştı.
Ama Diocletianus ve çevresi altın saraylarda yaşıyordu.
İmparator sadece altından yapılmış ayakkabı ve elbiseler giyiyordu.
Kibir zirve yapmıştı…
Ezilen sınıflar tepki göstermeye başladı.
Diocletianus tepkilerini azaltmak için ekonomiye müdahale etti.
Devlet yatırımlarını yürütmek ve asker, memur maaşlarını ödeyebilmek için tedavüldeki altın ve gümüş paranın yerine karşılıksız bakır ve bronz para basmak zorunda kaldı.
Vergiler kat kat arttı…
Enflasyon yüzde binleri geçti.
Önceleri 7-8 Drahmi’ye satılan bir ölçek buğdayın fiyatı 120.000 Drahmi’ye çıktı.
Oysa,
Roma İmparatorlarının en çok önem verdikleri şey, yiyecek ve diğer temel ihtiyaç maddelerinin fiyatlarını herkesin ulaşabileceği bir düzeyde tutmaktı.
Çünkü aç bir halk isyan edebilirdi…
Ülke topraklarında barışı egemen kılmanın yolu halkı mutlu etmek olduğuna göre, temel gıda maddelerinin fiyatlarını ulaşılabilir düzeyde tutmak gerekirdi.
Aldığı önlemlerin artışa çare olmadığını gören İmparator Diocletianus,
çok aşırı fiyat artışlarını tüccar ve işadamlarının açgözlülüğüne bağlayarak, temel gıda fiyatlarına müdahale etti.
Bir kararname ile mal ve
hizmetlerin bedellerini tek tek belirledi.
Hububat, şarap, et, sebze, meyve, deri, kürk, ayakkabı, kereste, halı, giysi…
Vasıfsız işçiden avukata kadar uzanan meslek erbabının yevmiyeleri gibi bir çok mal ve hizmetin bedellerinin yer aldığı uzun liste…
Batı Anadolu, Mısır ve Yunanistan’da birçok kentte mermer blokların üzerine yazdırılarak halka duyuruldu.
Türkiye’de;
▪ Stratonikeia,
▪ Aphrodisias,
▪ Aizanoi,
antik kentlerinde bu yazıtlar gün yüzüne çıkarılmış durumda.
Bu kararname ilk başta halkta memnunluk yarattı.
Enflasyonun altında ezilen ama bu kararnameden güç alan öfkeli tüketiciler, kimi yerlerde liste fiyatının üzerine çıkan esnafın işyerlerini tahrip ettiler.
Bu önlem kısa süreçte enflasyonda bir iyileşme sağlasa da, uzun süreli sonuçları ekonomiyi çökertti.
Çünkü üreticiler üretimini durdurdular ya da takasa yöneldiler.
Ticaret durma noktasına geldi.
Maaş ve yevmiyelere de üst sınır getirildiği için, başta askerler olmak üzere sabit gelirli insanlar paralarının giderek eridiğini gördüler.
Satışları durduran esnaf bu kez stok yapmaktan dolayı cezalandırıldı.
Ticareti terkedenler ise, İmparatorun çıkardığı;
–“Herkes babasının mesleğini sürdürmek zorundadır; aksine davranmanın cezası ölümdür” gibi bazı garip yasalarla ticaret yapmaya zorlandı.
Sonunda ülkede kıtlık başladı…
Açlık, sefalet, karaborsa hat düzeye yükseldi.
Ta ki, Diocletianus’un imparatorluğu M.S. 305 yılında sona erdiğinde, kararname yürürlükten kaldırıldı ve günlük yaşama ekonominin kendi yasaları yeniden egemen oldu.
O dönem yaşayan İzmitli düşünür Lactantius tarihe şu kaydı düştü.
–“Diocletianus yaptığı çeşitli hukuksuz işler nedeniyle fiyatların korkunç derecede artmasına neden oldu. Bir yasa çıkararak fiyatları sınırlamaya kalkıştı.
Ama küçücük, önemsiz gerekçelerle çok kan döküldü.
İnsanlar en küçük bir malı satışa çıkarmaktan korkar oldular ve görülmemiş bir kıtlık başgösterdi.”
Tarihten ders almak isteyenlere Diocletianus’un bu sonu anımsatılır.
Çünkü dünyanın hiçbir yerinde kibir ve savurganlığın hâkim olduğu bir saltanat uzun ömürlü olmaz.
DİOCLETİANUS
Gaius Aurelius Valerius Diocletianus 20 Kasım 284 ile 1 Mayıs 305 tarihleri arasında görev yapmış, Roma imparatorluğunu Doğu Roma ve Batı Roma olarak paylaştıran ve Doğu kısmının imparatorluğunu yürüten Roma imparatoru.
Diocletianus tarihçiler tarafından Üçüncü Yüzyıl Krizi olarak bilinen döneme son vermiştir.
Turan ÇATAL
Araştırmacı Gazeteci-Yazar
EGEDE YAŞAM ::: Özgür İnternet Gazetesi
Halkın ve Sadece Haklının Yanında…
YAŞASIN CUMHURİYET…