İSTANBUL SEMT İSİMLERİ

Turan ÇATAL Son Güncelleme 21 Ocak 2025

İSTANBUL SEMT İSİMLERİ

🔸ŞİŞLİ:
Şiş yapımıyla uğraşan ve Şişçiler diye anılan bir ailenin burada bir konağı olduğu ve “Şişçilerin Konağı”nın zamanla değişikliğe uğrayarak “Şişlilerin Konağı”hâline gelmesiyle semtin adının Şişli olarak kaldığı anlatılıyor.

🔸PENDİK:
Bizans Döneminde,
her tarafı surlarla çevrili anlamında Pantecion,
Latin egemenliğinde ise “duvar” anlamına gelen Peninda-kot ismini almış.
Bu da bizi, Pendik’in egemen olan devletlerce bir savunma hattı olarak kullanıldığı bilgisine götürür.

🔸SÜTLÜCE:
Bugün Sütlüce semtinin olduğu yerde Süt Menbat isimli bir Rum köyü vardı.
Köyün bir köşesindeki bakır bir kadın heykelinin memelerinden su akar; bu suyun, kadınların sütünü çoğalttığına inanılırdı. Bundan dolayı semt, Sütlüce olarak anılır oldu.

🔸AHIRKAPI:
Marmara Denizi’nin kıyısında yer alan yedi ahır kapısından birisi olan bu semte, Padişah atlarının bulunduğu has ahırın yanında yer aldığı için Ahırkapı ismi verildi.

🔸TAHTAKALE:
Sözlük anlamı “kale altı” olan Taht-el-kale’nin bozulmasıyla Tahtakale’ye dönüşen semtin, Mercan ya da Beyazıt dolaylarındaki eski sur benzeri yapının aşağı kotunda yer aldığı için bu ismi aldığı tahmin ediliyor.

🔸ŞAŞKINBAKKAL:

Henüz yerleşimin olmadığı dönemlerde yaz günleri denizden yararlanmak için bölgeye gelenlere bir bakkal dükkânı açılır.
Bakkal dükkanını görenler, burada iş yapılmayacağını düşünerek bakkala “şaşkın bakkal” yakıştırması yaptılar.
Bundan sonra da semt Şaşkınbakkal olarak anılmaya başlandı.

🔸EMİNÖNÜ:
Osmanlı döneminde çarşıdaki esnafı denetleme yetkisi Emin’lere aitti.
Semt, adını burada olan “Gümrük Eminliği”nden alıyor.

🔸TAKSİM:
Osmanlı zamanında sucuların; suyu, halka taksim ettikleri yer, Taksim olarak anılmaya başlandı.

🔸ÜSKÜDAR:
Bizans devrinde, Skutari denilen asker kışlaları, şehrin bu yakasında yer aldığı için semt Skutarion diye anılıyordu.
Bu isim zamanla Üsküdar’a dönüştü.

🔸ÇENGELKÖY:
Eskiden gemi çapaları bu köyde yapıldığı için isminin buradan geldiği tahmin ediliyor.

🔸GALATA:
Gala, Rumcada “süt” anlamına geliyor.
Bir rivayete göre Galata’nın adı semtteki süthanelere gönderme yapılarak türetildi.
Başka bir görüşe göre ise İtalyanca “denize inen yol” anlamına gelen “galata” kelimesi düşünülerek bu isim verildi.

🔸BOSTANCI:
Semt, adını eskiden her türlü meyve ve sebzenin yetiştirildiği bostanlardan biri olmasından alıyor

🔸VELİEFENDİ:
Hipodrom bir zamanlar Şeyhülislam Veli Efendi’nin sahibi olduğu topraklar üzerinde kurulduğundan semtin adı Veli Efendi’yle anılıyor.

🔸ÇATLADIKAPI:
Bizans zamanında yapılan surların Sidera adı bir verilen kapısı, 1532 tarihinde meydana gelen depremde çatlayınca, hem semt hem de kapı Çatladıkapı olarak anılmaya başladı

🔸FERIKÖY:
Semt adını Sultan Abdülmecit ve Abdülaziz dönemlerinde yaşayan Madam Feri’den alıyor.
Bölgede bulunan geniş topraklar padişah tarafından Madam Feri’nin eşine bağışlanmıştı.
Ama eşi ölünce semt onun ismiyle anılmaya başlandı.

🔸HORHOR:
Fatih Sultan Mehmet bölge civarında yürürken yerin altından su sesleri duyar ve yanındakilere, “Buraya bir çeşme yapın baksanıza “hor hor su sesleri geliyor” der ve buraya bir çeşme yapılır.
Çeşme de semt de Horhor ismiyle anılıyor.

🔸UNKAPANI:
Bazı satış yerlerinde Arapça’da ‘Kabban’ adını taşıyan büyük teraziler bulunduğundan, buraları Kapan adını taşırdı.
Sahiline buğday yüklü gemiler demirlediğinden, semt bu adı aldı.

🔸OKMEYDANI:
Fetih Ordusu kuşatmanın bir kısmını burada kurulan karargâhta geçirmiş. Semtin ismi de böylelikle Okmeydanı olarak kalmış.

🔸KADIKÖY:
Halkedon, Kadıköy’ün eski adı.
Hikayeye göre, MÖ.7. yüz yılda, bir kavim kendilerine yeni bir yer arar yerleşmek için ama nereye yerleşeceklerini bilemez…
Sarayburnu’na yerleşirler, Byzantion şehrini kurarlar ve karşı kıyıya da Khalkedon yani “Körler Ülkesi” adını takarlar.

🔸BEYOĞLU:
Semtin isminin nerden geldiği konusunda çeşitli rivayetler bulunuyor.
Bunlardan ilkine göre, Islamiyet’i kabul edip burada oturmaya başlayan Pontus Prensinden adını alıyor semt.
Diğerine göreyse,
“Bey Oğlu’ diye anılan Venedik Prensinin burada oturmasından geliyor semtin adı.

🔸TUZLA:
Osmanlı Döneminde İstanbul’un tuz ihtiyacını karşılayan, burada bulunan Tuz Gölünden adını almaktadır.
Yetmiş yıl evveline kadar bu gölden tuz çıkarılmaktaydı.

🔸KARTAL:
Kartal adını ilk defa Bizans zamanında sahilde balık avlamak için gelip buraya yerleşen “Kartelli” isminde bir balıkçıdan almıştır.

🔸MECİDİYEKÖY:

Abdülmecid, Sırbistan civarından gelen muhacirleri iskân etmek için, burada bulunan dutlukları onlara vererek bir köy kurmalarını sağlamıştır.
Köye de Abdülmecid’in anısına; “Mecidiye Köyü” adı konulmuştur.

Şehir, İstanbul gibi kadim olunca her köşesinde bir hikâyenin olmaması söz konusu bile olamaz.
Arkeolojik araştırmalara göre ilk yerleşimin Neolitik ve Kalkolitik dönemlerinde olduğu anlaşılan İstanbul, şehir olarak M.Ö 685’te kuruldu.
Dünya üzerinde 3 imparatorluğa başkentlik eden tek şehir olan İstanbul, tarihi boyunca değişik isimlerle anıldı.
Adı; 1004 yıl boyunca “Byzantion”, 1116 yıl da “Konstantinopolis” olan İstanbul, fetihten sonra;

▪ “Konstantiniyye”‘,
▪ “Stanpolis”,
▪ “Dersaadet”,
▪ “Asitane”,
▪ “Darülhilafe”,
▪ “Makarrı Saltanat” olarak adlandırıldı.

Cumhuriyet’in ilanından sonra da şehrin adı “İstanbul” olarak kabul edildi.
Peki İstanbul’un semtlerinin adlarının kökeni nedir?
Hepsinin ilginç bir hikâyesi bulunuyor.

🏤🕌🏬🏠💒🏫

Turan ÇATAL
Araştırmacı Gazeteci-Yazar