AYDINLANMA İNSAN BEYNİ (3)

Turan ÇATAL Son Güncelleme 7 Nisan 2025

AYDINLANMA İNSAN BEYNİ (3)

Beyin küçülmesi nedir, neden olur, sonuçları nelerdir?
Beyin küçülmesi özellikle hafıza bölgeleri olmak üzere beyin dokusunun hasara uğraması sonucu işlevini yitirmesi anlamına geliyor.
Dışardan gelen zarara karşı veya oksijenlenme kan akımı azlığında en hassas bölgeler hafıza bölgeleri ciddi oranda etkilenebiliyor.
İşlevini yitiren beyin dokusu kullanılmadığı için bir süre sonra küçülmeye başlıyor.

Beyin küçülmesinin sonuçları ne oluyor?
Beyin küçülmesi özellikle hafıza bölgesinde belirgin olduğu için kişilerde hafıza ve davranış sorunları görülüyor.
Beyin sisi ve demans benzeri yakınmalar ön planda görülüyor.

Birdenbire unutkan olmaya başladım…
Çok dikkatim dağılıyor.
İşe başlıyorum ama bitirmekte zorlanıyorum.
Kafam o kadar dağınık ki, düşüncelerimi bir türlü açığa çıkaramıyorum.
Karar vermede çok zorlanıyorum..
Evde eşyaları kaybetmeye başladım…
Bir şeyleri bir yerlere koyuyorum ama bulamıyorum…

Her şey rüya gibi geliyor.
Çoklu görevleri yapmakta zorlanıyorum.
Uyku sorunlarım başladı.
Uykuya dalamıyorum.
Gece sık uyanıyorum.
Güne mutsuz başlıyorum, sabahları yorgun isteksiz kalkıyorum.
Gün içinde öfke nöbetlerim var, moralim sürekli dalgalı.
Çok yorgun ve halsiz hissediyorum.

Hangi yetilerimizi kaybediyoruz?
Beyin küçülünce hafızayı etkiliyor mu?
En sık hafızayı etkiliyor, bunun yanında davranış değişikliği ve uyku sorunlarına neden oluyor.
Kendimizi ifade etme yetimizi zorlaştırıyor mu?
Kendimizi ifade ederken kelime bulma becerimizi zorlaştırıyor.
Konsantre olmamızı sohbet sırasında konuyu takip etmemizi zorlaştırıyor.
Kısa ve uzun vadeli sonuçları neler?
Uzun vadede beyin küçülmesinin Alzheimer hastalığı riskini artırıp artırmayacağı merak konusu…
Ama bilişsel işlevlerde sorun yaşayacağımız ve bunun sıklığının artacağı net olarak söylemek mümkün.

Beyin sağlığımızı nasıl koruyabiliriz?
1-B1 Vitamini (Tiamin)

Tahıllar;
(bulgur, kabuğu tam ayrılmamış pirinç, mısır, tam buğday, çavdar vb.)
Hayvansal ürünler; (karaciğer, böbrek, et, süt, yumurta, balık vb.)
Baklagiller;
(nohut, kuru fasulye, soya fasulyesi, nohut vb.)
Ve fındık, ceviz, fıstık, ay çekirdeği gibi yağlı tohumlardır.

2-Çinko.

Kırmızı et.
Tavuk ve hindi gibi kümes hayvanları İstiridye, somon ve yengeç gibi deniz ürünleri.
Süt ve yoğurt ve peynir gibi süt ürünleri.
Ispanak, pazı ve roka gibi yeşil yapraklı sebzeler.
Buğday tohumu.
Nohut, kurufasulye ve barbuna gibi baklagiller.
İşlenmemiş pirinç.

3-DHA-EPA / Omega-3

Omega 3, yaygın olarak deniz ürünlerinde bulunur.
Bu deniz ürünleri sardalya, hamsi, somon, uskumru, istiridye, ringa ve havyardır.
Deniz ürünlerinin yanı sıra ceviz, fındık, kırmızı et, yumurta, keten tohumu, soya fasulyesi, kanola yağı ve yeşil sebzeler de güçlü omega 3 kaynaklarıdır.

4-MCT Yağı.

Orta zincirli trigliseritler, hindistancevizi yağı gibi gıdalarda bulunan yağlar.

5-Uyku.

Yaşamın ilk yıllarında zamanın çoğu uykuda geçer.
Yaş ilerledikçe de uyku gereksinimi azalır.
Uyku süresi, 45 yaşından sonra yaşla beraber azalma eğilimi gösterdiğinden, 6,5 saate inebilir.
Uykuya dalma süresi de yaşlanmayla birlikte artar.

6-MIND Diyeti.

Beyin fonksiyonlarını destekleyen bir beslenme düzeni sağlamayı amaçlar.
Beyin dostu diyet olarak da bilinen MIND, bazı gıdaların tüketilmesi, bir grup yiyecekten ise olabildiğince sakınılmasını önerir.
Bu yiyecek seçimini ise Akdeniz tipi beslenme ve DASH diyetinin önerdiği besinler arasından yapar.