KANTAR TOPUZU

Turan ÇATAL Son Güncelleme 26 Mart 2025

KANTAR TOPUZU

Yaşamımızı ilgilendiren,en önemli ilkelerin başında adalet ilkesi gelmelidir.
Adalet sadece,hâkimler tarafından hukuk kurallarına uygun olarak dağıtılmaz.
Her aldığımız kararın adil olmasına dikkat etmeliyiz.
Özellikle,çevremizdeki bireylerle olan ilişkimizde adaleti sağlayan kararlar vermek ve hiç kimsenin hakkını yemeden, hak edene hakkını teslim etmemiz birinci derecede dikkat etmemiz gereken bir davranış şekli olmalıdır.
Fakat ne yazık ki, günümüzün dünyasında adalet keyfi bir kavrama dönüşmüştür.
Yaşadığımız toplumda kadın ile erkek arasındaki hak ve adalet dengesi de tam olarak sağlanabilmiş değildir.
Toplumumuzda genel olarak erkek çocuklar tercih edilmekte olup
ve onlar kızlardan üstün görülmektedir.
Nedeni de,genellikle erkeğin aileye gelir sağlayıcı oluşu, kızların ise aileden kopup gelin gidişleriyle birlikte aileye maddi katkıları olmamalarıyla ilgilidir.
Fakat günümüzde kadınların da erkekler kadar eğitim sahibi oluşları ve aileye gelir sağlamaları, özgür ve eşit haklara sahip bireyler olmalarını gerektiriyor.
Toplumun sosyal yapısında kadın-erkek ayırımının azalması ve her konuda eşitliğin sağlanarak adaletin yerleşmesi uygar olmanın birinci şartı olduğu görüşündeyim.
Türk Dil Kurumu sözlüğüne göre adalet;

— “Hak ve hukuka uygunluk ile hakkın gözetilmesi” olarak tanımlanıyor.

Eğer,adalet hukuka uygunluk ise hukuk yasalarını içeren kitabın dediği körü körüne uygulanmalıdır.
Bu anlayışa göre, adaletin gözü kördür ve hukuk ne emrediyorsa ona karar verilmeli ve uygulanmalıdır.
Fakat söz konusu insan olduğuna göre adalet dağıtan kişinin vicdanını da dinlemesi gerektiği görüşündeyim.
Vicdansız adalet faydadan çok zarar getirir.
Dilimizde bu durumu ifade eden çok güzel bir deyim vardır;

— “Kantarın topuzunu kaçırmak”…

Eskiden ağır mallar kantar ile tartılırdı.
Üstteki resimde görülen kantarın kare kesitli bir kolu ve kol üzerinde hareket edebilen bir topuzu vardır.
Kolun üzerinde belirli bir ölçü sistemine göre işaretlenmiş çentikler vardır.
Kantar kolunun üzerindeki topuz hareket ettirilir ve kol yatay duruma geldiğinde malın ağırlığı tespit edilmiş olurdu.
Tartıyı yapan kişi malı olduğundan daha ağır veya hafif göstermek istediğinde topuzu kol üzerinde sağa veya sola kaçırırdı.
İşte adalet içermeyen tüm kararlar için “Kantarın topuzu kaçtı” deyiminin kullanılması bu tartı sisteminden kalmadır.
Günümüzde teraziler hassas olmuş ve tartılan malın tam ağırlığını tespit eder duruma gelmişlerdir.
Ancak bu konuda da kantarın topuzu kaçmıştır.
Özellikle spor müsabakalarında kantarın topuzu kaçabilmektedir.
Örneğin futbol maçlarında VAR sistemi geldikten sonra ‘ofsayt’ kararları bir veya iki santimetre hassasiyetine indirgenmiştir.
Futbol bir bedensel mücadele oyunudur…
Topu kapmak isteyen oyuncu elbette ki rakip oyuncuya bedensel temas etmek zorunda kalacaktır.
Bu temasın ceza gerektirip gerektirmediğine karar verecek olan hakemdir ve hakem vicdanıyla karar vermek durumundadır.
Hakeme bu yetki tanındığı halde ofsayt kararında vicdanını kullanma yetkisi tanınmamaktadır.
Bence bu konuda kantarın topuzu kaçmış durumdadır.
Bilgisayar teknolojisi sayesinde çok hassas kararlar vermek mümkün olsa da insan faktörünü de gözden kaçırmamak gerekir.
İnsan bir makine veya bir robot değildir…
Akıl ve mantık gerekli olsa da insanın aldığı kararlarda duyguların önemli bir katkısı vardır.
Duygusuz insanın bir makineden farkı yoktur.
Günümüzde geçerli olan dijital teknoloji insanı dışlamış, duyguları da tümüyle yok saymıştır.
Gerek adalet sisteminde gerekse sporda kantarın topuzunu kaçırmamaya gayret edelim.
Doç.Dr.Haluk Berkmen

Hukukun amacı,haklı ama güçsüz olanı güçlüye karşı korumaktır.
Ancak hukuk,güçlülerin çıkarına hizmet ediyorsa, ortada gerçek bir hukuk yoktur.
Bertrand Russell

ADALET İNSANLARIN GÜVENLİĞİNİ
TEMİNAT ALTINA ALAN KALKANDIR

Turan ÇATAL
Araştırmacı Gazeteci-Yazar