SÜMERLER MÖ 4500…

Merkezde, Güneş’in çevresinde ise bugün bildiğimiz tüm gezegenlerin olduğu tam bir Güneş Sistemi’ni gösteren tablet, gökcisimlerinin bilinen betimleme tarzından farklıdır.
Bunları teker teker değil de büyük, ışınlar saçan bir yıldızı çembere alan bir grup olarak göstermektedir.
Bu, Sümerliler’e göre Güneş sistemi”ni gösteren bir betimlemedir:
12 gök cismi’ni içeren bir sistem.
Modern gökbilimciliğin tüm temel unsurları Sümer kökenlidir.
Gökküre, ufuk ve başucu, dairenin 360 dereceye bölünmesi, üstünde gezegenlerin güneş çevresinde döndükleri göksel bant, yıldızları takımyıldızlar halinde gruplandırma ve onlara zodyak dediğimiz adları ve resimli imgeleri atfetme, bu zodyak’a ve zaman bölümlerine 12 sayısını uygulama ve bugüne dek tüm takvimlerin temeli olan bir takvim tasarlama kavramları.
Tüm bunlar ve daha fazlası Sümer’de başladı.
Mezopotamya astronomisinin sahası çok geniştir, zira sadece arkeologların buldukları bile metinlerden, yazıtlardan, mühür baskılarından, rölyeflerden, çizimlerden, gök cisimleri listelerinden, takvimlerden, Güneş’in ve gezegenlerin doğma ve batma zamanlarını gösteren tablolardan, tutulma tahminlerinden oluşan bir dağ gibidir.
Ancak daha sonraki tarihli metinler astronomikten ziyade astrolojiktir.
Göklerin ve gök cisimlerinin hareketleri kudretli kralların, tapınak rahiplerinin asli meşgalesi haline gelmiş gibi görünmektedir.
Ancak astroloji bile kapsamlı ve doğru bir astronomik bilgi gerektirmekteydi.
Böyle bir bilgiye sahip olan Mezopotamyalılar “sabit” yıldızları “gezinen” gezegenlerden ayırt edebiliyor, Güneş ve Ay’ın ne sabit yıldız ne de sıradan gezegenler olduklarını biliyorlardı.
Kuyruklu yıldızlara, meteorlara ve diğer göksel fenomenlere aşinaydılar;
Güneş, Ay ve Dünya’nın hareketleri arasındaki ilişkileri hesaplayabiliyor ve tutulmaları tahmin edebiliyorlardı.
Gök cisimlerinin hareketlerini izliyor ve bunları Dünya’nın yörüngesi ve Güneş merkezli sistem yoluyla kendi çevresinde dönüşü ile ilişkilendiriyorlardı.
Dünya semalarındaki yıldızların ve gezegenlerin doğuşunu ve batışını Güneş’e göre ölçen bu sistem günümüzde hala kullanılmaktadır.

“Delikanlım, iyi bak yıldızlara.
Onları belki bir daha göremezsin.
Belki bir daha,yıldızların ışığında.
Kollarını ufuklar gibi açıp geremezsin… “
Nazım HİKMET

Turan ÇATAL
Araştırmacı Gazeteci-Yazar