Neden çoğu köpeğin kahverengi gözleri var?

egedeyasam 20 Aralık 2023

Neden çoğu köpeğin kahverengi gözleri var?

İnsanlar daha dost canlısı ve daha az tehditkar buldukları bir rengi seçmiş olabilirler

Sevimli bir köpek size baktığında tek yapmak istediğiniz eğilip karnını kaşımaktır. Eğer bir kurdun size doğru baktığını fark ederseniz muhtemelen korkuyla geri çekilirsiniz. Yeni bir araştırmaya göre göz rengi en azından kısmen sorumlu olabilir. Çoğu kurt, sarı gözetleyicilere piercing takarken, çoğu köpeğin gözleri kahverengidir; insanların daha az tehditkar göründüğü için seçmiş olabileceği bir renk tonudur.

Maryland Eastern Shore Üniversitesi’nden anatomist olan ve bu çalışmaya dahil olmayan Molly Selba, bugün Royal Society Open Science’da bildirilen bulguların, insanların köpeklerin görünüşünü ortak tarihimizde nasıl değiştirdiğine dair mevcut araştırmalarla uyumlu olduğunu söylüyor. “Göz renginin, insanların iz bıraktığı yerlerden biri daha olması mantıklı.”

İnsanlar, ilk evcilleştirildiklerinden beri (belki 20.000 veya daha fazla yıl önce) köpekleri şekillendiriyor; dost canlısı, itaatkar ve bizim için çalışma konusunda iyi olan hayvanları seçiyorlar. Ayrıca iri gözlerinden geniş alınlarına kadar görünüşlerini de değiştirmiş olabiliriz. Bu tür “neotenöz” özellikler kendi çocuklarımızı anımsatıyor ve köpekleri sadece arkadaş değil aynı zamanda tüylü bebeklere dönüştürüyor.

Peki göz rengi nereye uyuyor?

Kurtların açık renkli süsenleri vahşi doğada iletişim için faydalı olabilir çünkü gözbebeklerinin boyutunu ve yönünü daha görünür hale getirerek hayvanların bakış yönü ve hakimiyet gibi mesajları daha iyi iletmesine olanak tanır. Ancak Amerikan Köpek Kulübesi Kulübü tarafından tanınan ve tamamı kurt soyundan gelen evcil köpek ırklarının %90’ından fazlasının koyu irisleri vardır.

Teikyo Bilim Üniversitesi’nde davranış bilimcisi olan Akitsugu Konno ve meslektaşları bunun nedenini anlamak için 33 cinsten köpeklerin (korgilerden İrlanda kurt köpeğine kadar her tür) fotoğraflarını, gözlerini daha açık veya daha koyu hale getirmek için düzenlediler. Fotoğraflardan seçilmiş olanları çoğunluğu öğrencilerden oluşan 142 Japon gönüllüye gösterdiler ve onlardan her köpeği dostluk, saldırganlık, olgunluk ve zeka gibi özelliklere göre derecelendirmelerini istediler.

Ekip, fotoğrafta koyu renk gözlerle gösterilen bir köpeğin, sosyallik ve saldırgan olmama gibi özellikler açısından daha yüksek puan vermesiyle, gönüllülerin bir köpeği arkadaş canlısı olarak değerlendirme olasılıklarının önemli ölçüde daha yüksek olduğunu buldu. Katılımcılar bu köpekleri daha az zeki ve daha az olgun, daha çok yavru köpeklere benzeyen köpekler olarak değerlendirdiler. Köpeğin evrimi boyunca, büyük, dost canlısı koyu gözlere sahip olmanın, vahşi doğada diğer hayvanlarla iletişim kurmaya yardımcı olan açık renk gözlere göre daha avantajlı olduğu ortaya çıkmış olabilir.

Konno, insanların koyu gözleri tercih ettiğini çünkü köpeklerin gözbebeklerinin daha büyük görünmesini sağladığını düşünüyor. İnsan bebeklerinin gözbebeklerinin yetişkinlere göre daha büyük olduğunu ve genişlemiş gözbebeklerinin arkadaşlıkla ilişkilendirildiğini belirtiyor.

Yine de Selba, ekibin bu fenomenin mevcut yaklaşık 350 resmi köpek ırkının daha fazlası için geçerli olup olmadığına bakmasını görmek istediğini söylüyor. Kara gözlü köpeklerin, mavi veya kehribar gözlü köpeklere göre daha hızlı benimsenip benimsenmediğini görmenin de ilginç olacağını söylüyor. Anekdot niteliğindeki hikayeler, barınakların bu nadir göz rengine sahip köpeklere ev bulmakta sıklıkla zorluk çektiğini öne sürüyor.

Konno dikkate değer istisnaların olduğunu söylüyor: Örneğin delici mavi gözler Sibirya huskileri ve diğer bazı cinsler arasında yaygındır. Husky’lerin, en azından görsel anatomileri ve iletişimleri açısından diğer türlere göre kurtlarla daha yakından ilişkili olabileceğini söylüyor.

Kâr amacı gütmeyen Functional Dog Collaborative’de veteriner ve köpek genetikçisi olan Jessica Hekman, “Köpeklerin evcilleştirilmesiyle ilgili hikayeler anlatmayı gerçekten seviyoruz ama sağlam çalışmalar yapmak zor oldu” diyor. İnsanların koyu renkli gözler için seçildiğine dair kanıtların ikna edici olduğunu söylüyor ancak köpeklerin başlangıçta bu şekilde evcilleştirilip evcilleştirilmediği ya da bunun daha yeni bir fenomen olup olmadığı net değil. Yetiştiricilerin cins standartlarına uyması nedeniyle köpeklerin son birkaç yüz yılda koyu renkli gözlere sahip olmasının mümkün olduğunu belirtiyor. Zamanlamanın kesinleştirilmesi daha fazla araştırma gerektirecektir.

Virginia Politeknik Enstitüsü ve Eyalet Üniversitesi’nde köpek davranışı araştırmacısı olan Lisa Gunter, çalışmanın köpek evrimi hakkında ilginç soruları gündeme getirdiğini söylüyor. Ancak bulguların kara gözlü köpeklerin genç göründüğü fikrini destekleyip desteklemediğini sorguluyor: Çoğu köpeğin kahverengi gözleri olduğundan, insanlar onlara daha aşinadır ve alışık oldukları şeyleri tercih edebilirler. Ek olarak, yetişkin köpeklerde genişlemiş gözbebeklerinin genellikle köpeğin sevimli olmaya çalıştığı değil gergin olduğu anlamına geldiğini söylüyor. Belki de her zaman göbek masajının zamanı değildir.

Sara Reardon