GÜZELLİĞİ İÇİNDE ARA

Turan ÇATAL Son Güncelleme 16 Mayıs 2025

GÜZELLİĞİ İÇİNDE ARA

Baruch Spinoza, 17.yüzyılda yaşamış bir filozof ama düşünceleri bugün bile ruhumuza dokunmaya devam eden bir bilge kişi.
İnsanların, doğanın ve evrenin iç içe geçmişliğini anlatan fikirleriyle, güzelliği hiç düşünmediğimiz bir yerden, içeriden ele alıyor.
Ve şu sözüyle bize bir pencere aralıyor;

–“Güzellik, algılanan nesnenin,bir niteliğinden çok, onu algılayanda uyanan bir etkidir.”

Bu sözde,öyle bir derinlik var ki, bir an durup kendimize dönmeden edemiyoruz.
Güzellik dediğimiz şey;
Bir nesnenin dış görünüşünden ziyade, bizim onu algılama biçimimizde saklı.
Sadece, “neye baktığımız” değil, “nasıl baktığımız” belirliyor gördüğümüz güzelliği…

Bir sahil kenarında, gün batımını izlediğinizi düşünün.
Ufuk çizgisinde güneşin altın rengi ışıkları dans ediyor, dalgalar yavaşça kıyıya vuruyor…
O an sizi büyüleyen şey manzaranın kendisi mi?
Yoksa sizin ona yüklediğiniz anlam mı?
Yanınızda biri olabilir ve o kişi bu büyüyü hissetmeyebilir.

Neden?
Çünkü güzellik, dışarıda değil, içeride…
Spinoza’nın, bu sözünü anlamak için aslında derin felsefelere dalmamıza gerek yok.
Hayatta yaşadığımız pek çok an bunun bir kanıtı.
Bir şarkı dinlerken gözlerinizin dolduğu, oldu mu hiç?
O şarkıyı, başkaları da dinliyor, ama sadece sizde, o duyguyu uyandırıyor…
Aynı şarkıyı, bir yıl sonra tekrar dinlediğinizde başka bir şey hissediyorsunuz.
Çünkü güzellik, sabit bir gerçeklik değil;
Bizim ruh halimize, algımıza ve hatta, o anki duygularımıza bağlı bir etki.
Bugün, yağmur yağıyor diyelim…
Pencereden, süzülen damlalar, şehrin sessizliğinde bir melodi gibi gelir kulağınıza.
Bu görüntü ve ses size tarifsiz bir huzur verir.
Ama bir başkası için bu, sadece can sıkıcı bir yağmurdan ibaret olabilir.
Tam da burada Spinoza’nın sözünü hatırlıyoruz;

–“Güzellik, yağmurda değil.

Sizin onu, nasıl hissettiğinizde…”
Bazen bir film izleriz, ve kalbimize işler…

Hikâye, karakterler, diyaloglar…
O filmi herkes izlemiştir ama herkes aynı şeyleri hissetmez.
Neden?
Çünkü izlediğimiz, sahnelerden aldığımız etki, geçmiş deneyimlerimizle, hayata bakışımızla birleşir ve o filmi özel kılar.
Güzellik, filmde değil…
Onu algılama, biçimimizde saklıdır..
Belki de güzelliği,
dışarıda aramak yerine, onu hissetme yetimizi geliştirmemiz gerekiyor.

Hayat, çoğu zaman büyük ve çarpıcı anlar sunmaz bize.
Ama,durup bakmayı öğrenirsek, küçük detaylarda gizli hazineleri keşfedebiliriz.
Bir dostun yüzündeki sıcak gülümseme, bir anlık sessizlikte hissettiğimiz dinginlik…
Ya da gökyüzünde, kayan bir yıldız.
Aslında bu yazıyı;
Yazarken fark ettim ki, Spinoza’nın bu sözü bir öğüt değil…

Bir DAVET…

Hayatı daha,derin bir gözle görmeye, güzelliği içimizde aramaya davet ediyor bizi.
Ve belki de bu yüzden, söz üzerine düşündükçe hayata bakışım değişiyor.
Güzellik, sahip olduğumuz şeylerde değil…
Onları,algılama biçimimizde…
Hayatın karmaşası içinde çoğu zaman güzelliği kaçırıyoruz.
Hızlı yaşıyoruz…
Etrafımızdaki,küçük mucizeleri fark edemiyoruz…
Oysa güzellik hep orada;
Onu görecek gözler ve hissedecek kalp bekliyor.
Bu yüzden,Spinoza’nın sözleriyle kalbime kazınmış bir yaşam dersi veriyorum kendime;
Dışarıda değil, içeride arayacağım güzelliği.
Gördüğüm şeyleri anlamlandırmaya, onlara dokunmaya çalışacağım.
Ve her anın içinde, ne kadar küçük olursa olsun bir güzellik, bulmayı deneyeceğim…
Belki de güzellik, hayatın bize sunduklarında değil;
Bizim hayata sunduğumuz bakışta gizlidir…
Bu yüzden yaşama, daha açık bir kalple yaklaşmayı öğrenmeliyiz.
Spinoza’nın fısıldadığı gibi;

“Güzelliği,görmek istiyorsak, önce onu hissedebilecek bir ruh inşa etmeliyiz.”
Tabii ki; SEVGİYLE, BİLGELİKLE…