ADALET ÖLDÜ

Turan ÇATAL 26 Mart 2025

ADALET ÖLDÜ

Çok eski yıllarda İngiltere’de bir gelenek varmış.
Sıradan bir vatandaş öldüğünde kilisenin çanı bir kez çalınıp herkese duyurulurmuş.
Bir asil öldüğünde iki kez, kralın bir yakını öldüğünde üç kez, kral öldüğü takdirde ise dört kez çalınırmış.
Günün birinde, herkesin hak aramak için sığındığı mahkeme, bir vatandaşı haksız yere mahkûm etmiş…
Ve kilisenin çanı tam beş kez çalmış…
Ahali merak içinde kalıp papaza koşmuş;

— “Ey papaz efendi, kraldan daha önemli biri var mı ki o ölünce çan beş kez çalınsın…”
Papaz yanıt vermiş;
— “Kraldan daha önemli bir şey var! Adalet öldü.”

***

Adalet soyut değil, kıymetli ve yaşamsal bir kavram.
O kadar kıymetli ki, adaletin felsefesini ve edebiyatını, insanın ruhuna dokunarak yazanlar ve onun erdemliğini insanın aklına ve yüreğine bir hak olarak ekmişler.
Solmasın, ölmesin, yaşasın istemişler…
Adaletin erdemliğini ve insanlık için ne kadar yaşamsal olduğunu ise, toplumsal hayatın soğuk cehennemlerde yaşadıkları travmalarla nakış nakış işleyerek yazmışlar.
Toplama kamplarındaki sıralı ve toplu ölümlerde tek çığlık vardı;
Adalet…
İnsanlar ölürken dahi “adalet ölmesin” diyerek direnmeyi seçmişler.
Çocuklarına bırakabilecekleri en yüce mirası adalet bilmişler.
Örneğin Nobel Barış Ödülü sahibi Elie Wiesel böyle bir insandı.
Sol kolundaki dövmede, A-7713 yazıyordu.
Bu onun 1944’te Naziler Auschwitz-Birkenau toplama kampındaki sıra numarasıydı.
Tüm ailesini Adolf Hitler gibi bir faşist diktatörün adaletsizliği ve zulmünde kaybetti.
Elie Wiesel, tanıklık ettiği tüm zulümlerin sonucunda dünyaya unutulmaması ve her daim akılda kalması gereken bir öğüt bıraktı;

— “Adaletsizliği engelleyecek gücünüzün olmadığı zamanlar olabilir.
Fakat itiraz etmeyi beceremediğiniz bir zaman asla olmamalı.”

Türkiye’de adaletsizliğe itiraz edecek güç, birikim ve toplumsal akıl mevcuttur.
Adaletsizliğe “Hayır” itirazımızı diri ve canlı tutmalıyız.
Adalet, yargı ve hukuk herkes için eşit ve ortak yaşamın temeli olmalıdır.
Çünkü adaletsizlik ve hukuksuzluk, toplumsal sevgiyi ve toplumsal vicdanı da öldürüyor.
Oysa toplumsal sevgi ve vicdan, devlette adaletin ve toplumsal yaşamda barışın temelidir.