102 yıl önce bugün TKP’nin 15 yöneticisi 28 Ocak 1921 tarihinde Trabzon açıklarında katledildiler.
Mustafa Suphi ve 14 yoldaşı Bakü’den Anadolu’ya geçip, Ankara’ya giderek örgütlenmeyi ve “Anadolu’daki emperyalizme işgale karşı isyan hareketini ve bu hareketi yöneten Büyük Millet Meclisi hükümetini desteklemeyi” hedefliyordu.
Ancak o zaman kurulmakta olan yeni devletin yönetici kadroları bu işe pek de sıcak bakmıyorlar ve Kazım Karabekir Paşa’ya Ankara’ya gönderilmelerinin istenmediği emri veriliyor.
Bazıları bu kararın bizzat Mustafa Kemal tarafından alındığı iddia ediyor. Süreç çok karmaşık ve hala çözülmüş değil.
“28 Ocak 1921 akşamı Trabzon’da doluşturuldukları bir taka güya Batum’a gitmek üzere denize açıldı. Trabzon ya da Sürmene açıklarında, arkadan gelen ikinci teknedeki bir grubun saldırısına uğradılar. Bir bölümünü süngülenerek öldürüldü, bir bölümü elleri ve ayakları bağlandıktan sonra, denize atılarak öldürüldü. Bindirildikleri taka 29 Ocak’ta Trabzon’a boş olarak döndü.”(*)
Katliamın baş sorumlusu kayıkçılar kethüdası Yahya Kahya olarak belirlenirken ona bu emri kimin ya da kimlerin verdiği hala tartışmalıdır.
Bir trajik olay da; O esnada takada bulunan Mustafa Suphi’nin eşi Maria Suphi’nin katliam sonrası
Yahya Kahya tarafından kapatılarak, seks kölesi olarak kullanıldığı, sonra bir alem sırasında öldürüldüğüdür..
(*) “ Mustafa Suphi’yle Yoldaşlarını Kim Öldürdü?” Emrah Cilasun
Not: Katliamla ilgili Nazım Hikmet’in 3 şiiri vardır birini alıntılıyorum.
KALBİM
Göğsümde 15 yara var!.
Saplandı göğsüme 15 kara saplı bıçak!..
Kalbim yine çarpıyor,
kalbim yine çarpacak!!!
Göğsümde 15 yara var!
Sarıldı 15 yarama
kara kaygan yılanlar gibi karanlık sular!
Karadeniz boğmak istiyor beni,
boğmak istiyor beni,
kanlı karanlık sular!!!
Saplandı göğsüme 15 kara saplı bıçak.
Kalbim yine çarpıyor,
kalbim yine çarpacak!…
Göğsümde 15 yara var!.
Deldiler göğsümü 15 yerinden,
sandılar ki vurmaz artık kalbim kederinden!
Kalbim yine çarpıyor,
kalbim yine çarpacak!!!
Yandı 15 yaramdam 15 alev,
kırıldı göğsümde 15 kara saplı bıçak..
Kalbim
kanlı bir bayrak gibi çarpıyor,
ÇAR-PA-CAK!!
1925
Turan ÇATAL
Araştırmacı Gazeteci-Yazar